De waarde van woede

De kleinzoon van Mahatma Gandhi maakt een toer door Nederland

Als tiener werd Arun Gandhi regelmatig door leeftijdgenoten in elkaar geramd. Zijn ouders besloten dat hij in een veiliger omgeving zou opgroeien: de ashram van zijn opa Mahatma Gandhi.

De kleinzoon van de grote voorvechter van geweldloosheid is dezer dagen in Nederland. Hij vertelt dat hij op zijn twaalfde vol wraakgevoelens aankwam bij opa. Langzaam leerde hij zijn woede te hanteren. “Ik ging een dagboek bijhouden, niet om mijn agressie goed te praten, maar om oplossingen te zoeken. Ik ging beseffen dat woede is als elektriciteit: het geeft energie, het is gevaarlijk, maar ook nuttig. En ik leerde dat ik mijn ongenoegens niet moet afreageren door de hulpbronnen van de aarde te misbruiken.”

Alle religies
Positief aan woede is dat deze kan voortkomen uit behoefte aan rechtvaardigheid. Wanneer we als mensheid leren deze constructieve behoefte ook op een constructieve manier te uiten, geven we iedereen een maximale vrijheid met een minimale beperking van de vrijheid van anderen. De oude Mahatma was op dat gebied al heel ver. Zo organiseerde hij dagelijkse bijeenkomsten waar gebeden vanuit alle religies werden uitgesproken, maar waarin geen enkel religieus symbool was te zien.

Slimme strategie
Ook in strategisch opzicht was hij slim. Hij ontdekte al heel vroeg dat geweldloosheid niet gelijkstaat aan onderwerping of apathie. In zijn strijd voor de onafhankelijkheid van India, nam hij voortdurend het initiatief in handen, waardoor de Britse overheersers tot wanhoop werden gedreven. Veel minder bekend is een verhaal uit Zuid-Afrika waar Mahatma Gandhi werkte als advocaat. In zijn strijd voor gelijke burgerrechten werd hij aangesproken door stakingsleiders bij de spoorwegen: “We strijden tegen dezelfde vijand en met geweldloze middelen, als we samenwerken staan we sterker.”

Geen vijanden
Gandhi zag daarvan af: “Ik heb geen vijanden”. De staking verliep niet geweldloos waardoor het voor de regering gemakkelijk was een incident te creëren om de moraal van de stakers te breken. De strijd voor gelijke burgerrechten duurde langer en dwong president Smuts om op voet van gelijkheid te onderhandelen. Afgezien van dit succes, de vraag is wel: als je geen vijanden hebt, wat moet je dan met de boodschap van Jezus, 'heb uw vijand lief'?

Constructief
Geweldloos is dus bepaald niet passief. Het is heel actief, en daarnaast creatief, je kunt je erin uitleven. Bovendien vermijd je dat de wederpartij frustraties oploopt die een oplossing belemmeren, sterker nog: de ander krijgt bewondering voor je constructieve houding.

Gevangenis
Ik heb de dalai lama op tv wel eens horen zeggen dat er bij de Chinese regering grote bewondering voor hem is, omdat hij ondanks alle geweld van hun kant geweldloos blijft. De signalen daarvan zijn natuurlijk heel spaarzaam. En Arun Gandhi is niet positief over de kansen van Tibet: “Een geweldloos leider hoort tussen zijn volk te staan, als hij niet in de gevangenis zit. Alleen dan kun je mensen vragen acties te voeren, om de bezetting te weerstaan.”

Feature in Newsweek
Arun Gandhi is inmiddels 75 jaar. Na dertig jaar journalist te zijn geweest voor The Times of India, vertrok hij naar de VS om onderzoek te doen voor een een boek over discriminatie. Toen bladen als Newsweek een People dat wisten, begonnen ze features (grote stukken) over hem te schrijven. Vervolgens kreeg het publiek belangstelling en werd hij gevraagd voor lezingen. Dat gebeurde zo vaak dat hij niet meer uit de VS vertrok.

Politieke invloed
Hoewel er in het zaal Emma in Utrecht niet meer dan 35 mensen zijn, zegt hij meestal volle zalen te trekken. In Duitsland, waar hij net vandaan komt, elders waar hij komt en zeker in de VS. Na afloop kan ik nog even met hem napraten. “Zelfs in een conservatieve staat als Indiana per keer meer dan duizend aanwezigen. Ik richt me vooral op studenten. In mijn vorige beroep had ik invloed op de politiek, ik merkte door daar gebeurde dat ik gelezen werd. De resultaten die ik nu bereik zijn meer op de lange termijn, maar ik geniet er wel heel erg van.”

Van India tot Indiana: de cirkel is rond. Zo rond als de aarde waarover Gandhi reist.
=
Zie verder deze websites van of over Arun Gandhi in verschillende landen:
Toer door Nederland (mei 2009)
arungandhi.org
Wikipedia
Gandhi for Children
Mahatma Gandhi op Verbeeldingskr8, blog van Marina Noordergraaf

Balkenende verdwaalt tussen Tsjechië en Tibet

Premier Balkenende ontwijkt de dalai lama*), zo werd deze week bekend. Een besluit waarvoor ongetwijfeld vele economische, diplomatieke en andere machtspolitieke redenen zijn. Maar toch ook een pijnlijk en curieus besluit.

Homohuwelijk
Een Nobelprijswinnaar wordt door de premier niet ontvangen omdat de relatie met China voorrang krijgt. Het is wel een beetje cynisch. Ik denk terug aan de opmerkingen die de premier maakte in Indonesië over het homohuwelijk. Ook daar was sprake van morele druk die op hem werd uitgeoefend. Toen gebeurde dat door een meisje met een hoofddoek die een vraag stelde in een zaal vol Islamitische jongeren. Ze waren verontwaardigd over de tolerante houding van Nederland tegenover homo's en Balkenende vergat dat er een camera stond.

Lef, lof, laf
Vandaag de dag is er volop publieke aandacht, maar de druk van China is immens. Het eindresultaat is hetzelfde: hij bezwijkt. De premier toont geen lef en hij oogst geen lof, hij is blijkbaar laf. Nooit meer kan hij politieke tegenstanders van gedraai beschuldigen, hij is nu zelf aan het dolen.

Erasmusprijs voor Havel
En er is een parallel met een gebeurtenis die even veelzeggend is. Toen Vaclav Havel nog een gewone Tsjechische dissident was, kreeg hij de Erasmusprijs. De toenmalige minister van Buitenlandse Zaken Van den Broek probeerde invloed uit te oefenen op de dankrede die Havel zou houden, onder diplomatieke druk vanuit deze communistische dictatuur. Zelfs Ruud Lubbers was daar als minister-president vatbaar voor. Dit hele verhaal wordt gememoreerd op Wikipedia.

Uitvlucht
Enige jaren later kwam de omwenteling in het Oostblok. Havel werd plotseling president, tot grote schrik van Lubbers en Van den Broek. Om hun gezicht te redden, konden ze niets anders bedenken dan hem voor te dragen voor de Nobelprijs voor de Vrede. Die uitvlucht is voor Balkenende niet bruikbaar: de dalai lama kreeg die prijs al in 1989 (ook dit is gedocumenteerd op Wikipedia).

VOC-normen en -waarden
Balkenende staat bekend om zijn pleidooi voor 'normen en waarden', hoewel dat thema eigenlijk al enige tijd geleden is vervangen door 'de VOC-mentaliteit'. Dat past uitstekend in de nu gekozen lijn: buitenlandse betrekkingen worden gedomineerd door handelsrelaties. Normen en waarden lijken heel ethisch, maar ze kunnen, zoals nu blijkt, een puur economisch karakter krijgen.

*) Voor mij is dalai lama geen persoonsnaam maar een functienaam, die wordt met kleine letters geschreven, net als koningin en paus.